27 Mart 1996

SİRKÜLER 96/B5 BANKA - VERGİ USUL KANUNU

YMM-1244 S-034

Konu : 243 ve 246 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile dekontların düzenlenmesine ilişkin belirlenen esaslar 01.04.1996 tarihinden itibaren yürürlüğe girmektedir.

Bilindiği üzere 7.9.1995 tarihinde yayınlanan 243 sıra numaralı, 8 Ocak 1996 tarihinde yayınlanan 246 numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri ile bankalar tarafından düzenlenen dekontlar Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi zorunlu belgeler kapsamına alınmış ve bu belgelerde bulunması gereken asgari bilgiler ile bunların düzenlenmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir. Bankalar, 1 Nisan 1996 tarihinden itibaren sözkonusu dekontları düzenlemeye başlayacaklardır. Konu ile ilgili açıklamalar gerekli yasal düzenlemelerin tarihlerdeki sirkülerlerimiz ile duyurulmuştur.

Bu sirküleri yayınlamamızın amacı ise uygulamanın başlama arifesinde her iki tebliği de dikkate alarak bankaların uyması gereken esasları özetlemek ve bankalarda cereyan eden ne tür işlemler için sözkonusu dekontu düzenlemek gerektiği hususunda görüşlerimizi açıklamaktır.

1. Bankaların Uyması Gereken Esaslar

243 sayılı genel tebliğ ile bankaların;

“döviz alım işlemleri ile menkul kıymetler borsasında aracı kurum sıfatıyla müşterileri adına yaptıkları menkul kıymet alım satımları hariç olmak üzere, yaptıkları bütün hizmetler veya satışlar dolayısıyla lehlerine tahakkuk edecek tutarları tebliğde belirlenen zorunlu bilgileri içeren dekontlar ile belgelendirmeleri”

gerekmektedir.

Yukarıda yeralan ibarenin ışığında;

a) Bankalar döviz alım ve satım işlemleri için tebliğde belirtilen şekil şartlarını içeren dekont düzenlemeyecek, daha önce düzenledikleri döviz alım ve satım belgeleri düzenlemeye devam edeceklerdir.

b) Bankalar, müşterileri adına menkul kıymet borsalarında aracı kurum sıfatıyla yapacakları alım satımlara ilişkin olarak lehlerine tahakkuk edecek tutarları Sermaye Piyasası Kurulu(SPK) tarafından çıkarılan V Seri, 6 numaralı tebliğ uyarınca düzenlemeleri gereken işlem sonuç formu ile belgeledikleri ve bu formlar üzerinde 243 numaralı tebliğde bahsedilen zorunlu bilgilerin yeralması şartına uydukları takdirde ayrıca dekont düzenlemeyeceklerdir. Ancak, bankalar isterlerse işlem sonuç formu yanında 243 numaralı tebliğde belirtilen esaslara uymak için zorunlu bilgileri içeren dekontları da düzenleyebileceklerdir.

Bu konuda dikkat edilmesi gereken diğer bir husus ise SPK tarafından çıkarılan Seri V 7 numaralı tebliğ ekinde örneği olan “Repo ve Ters Repo İşlemleri Dekontu” nun 243 numaralı tebliğde belirlenen dekont olmadığıdır. Zira, bu dekont bankaların kendi lehlerine tahakkuk ettirdikleri tutarları gösteren bir belge olmayıp yapılan repo veya ters repo işlemini belgeleyen

bir özelliğe sahiptir. Dolayısıyla, bu işlemler için 243 numaralı tebliğde belirlenen dekontun veya işlem sonuç formunun düzenlenmesi gerekecektir.

c) 246 numaralı tebliğde bankalarca hesap devre sonlarında düzenlenen hesap bildirim cetvelleri (ekstreler) ile bildirilmesi mutad olan faiz,hizmet bedeli, komisyon ve masraflar için dekont yerine hesap bildirim cetveli (ekstre) düzenleyebilecekleri belirtilmiştir. Ancak sözkonusu ekstrelerde, dekontlarda yer alması zorunlu bulunan bilgilerin yer alması gerekmektedir.

d) 243 numaralı tebliğe göre bankalar sadece lehlerine doğacak meblağlar için düzenlenecek dekontlara ayrı bir müteselsil sıra numarası vereceklerdir. Ancak 246, numaralı tebliğ ile bankaların isterlerse düzenleyecekleri tüm dekontlara (lehlerine bir meblağ doğsun veya doğmasın bütün işlemleri ile ilgili dekontlara) ayırım yapmaksızın tek seriden müteselsil sıra numarası vermeleri de mümkün bulunmaktadır.

Diğer taraftan, bankalar düzenleyecekleri belgelere aynı birim kodu altında mükerrer sıra numarası verilmemesi için gerekli önlemleri alacaklardır.

e) Dekont veya ekstrelerin hatalı düzenlendiği işlemlerde, işlem muhasebe kayıtlarına alınmamış ise, bu durumda, düzenlenen dekont iptal edilerek, diğer dekontlarla saklanacaktır.

f) Dekont veya ekstreler hatalı olarak düzenlenip ve bu şekilde muhasebe kayıtlarına alınmış ise, bu durumda, hatalı dekont iptal edilmeyecek, hatalı kaydı düzeltici yeni belgeler düzenlenerek düzeltme kayıtları yapılacaktır.

g) 243 numaralı tebliğde bahsedilen dekont, döviz alım ve satım belgesi, işlem sonuç formları basımı için önceden izin alınması gerekmemektedir.Ancak, 246 numaralı tebliğde açıklandığı üzere bankalar, Ocak-Haziran, Temmuz-Aralık olmak üzere 6’şar aylık dönemlerde fatura yerine geçmek üzere düzenledikleri bu dekontların belge düzenleyen birimler itibariyle birim kod numarasını ve altı aylık dönem itibariyle düzenlenen ilk ve son belgeye verilen sıra numaralarını bir liste haline getirerek kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairelerine dönem bitimini izleyen ayın (Temmuz ve Ocak ayları) son günü mesai bitimine kadar taahhütlü olarak gönderecek veya elden teslim edeceklerdir.

Bankaların yukarıda açıklandığı şekilde bildirimde bulunmaları halinde 243 numaralı tebliğde belirtildiği şekilde dekontların tek tek listelenmesi ve vergi dairesine bildirilmesi gerekmeyecektir.

2. Bankalar Tarafından Düzenlenecek Dekontla İlgili Şekil Şartları

243 numaralı tebliğde “dekontların en az iki örnek olaraka düzenleneceği, ikiden fazla örnek düzenlendiği takdirde her birinin kaçıncı örnek olduğunun dekont üzerinde belirtileceği” öngörülmüştür.

Düzenlenecek dekontta en az aşağıdaki bilgilere yerverilecektir.

- Banka (ve Şube) adı, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi numarası,

- Müşteri adı-soyadı/ünvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve vergi numarası,

- Düzenleme tarihi,

- Birim kodu , seri ve sıra numarası ( dekontu düzenleyen her müstakil şube veya birimi tanıtmak üzere verilecek kod numarası ve dekontu düzenleyen her şube veya birim itibariyle her hesap dönemi başından itibaren 1’den başlamak üzere düzenleme sırasına göre verilecek müteselsil sıra numarası),

-satılan emtia veya yapılan hizmetin nevi ve tutarı.

3. Bankacılık İşlemleri İle İlgili Örnekler

243 ve 246 numaralı tebliğlerde sözü edilen dekont bu bölümde sadece “dekont” olarak anılacaktır.

3.1 Döviz İşlemleri

Döviz alım ve satımında T.C. Merkez Bankası direktifleri doğrultusunda kullanılan döviz alım ve satım belgeleri düzenlenecektir.

3.2 Sermaye Piyasası ve Menkul Kıymet İşlemleri

Menkul kıymet borsalarında aracılık faaliyeti dolayısıyla elde edilen komisyon gelirleri için işlem sonuç formu ve/veya dekont düzenlenecektir.

HB, DT, GOS kesin satım işlemlerinde lehe alınan tutar olduğundan menkul kıymetin satış fiyatı için işlem sonuç formu ve/veya dekont düzenlenecektir.

Bankalar kendi portföylerinde tuttukları yatırım fonu katılma belgeleri ve hisse senedi satım işlemlerinde lehe alınan tutar olduğundan satış fiyatı için işlem sonuç formu ve/veya dekont düzenleyeceklerdir.

HB, DT, GOS ve KYAK’tan elde edilen faiz gelirleri için lehe alınan tutar olduğundan dekont düzenlenmesinde, herhangi bir tartışmayı engellemek için yarar olacaktır.

İştiraklerden elde edilen kar payı için lehe tahakkuk eden tutar olduğundan dekont düzenlenmesinde yarar bulunmaktadır.

Repo ve ters repo işlemlerinde menkul kıymetin satış fiyatı için işlem sonuç formu ve/veya dekont düzenlenecektir.

Yatırım fonları adına tahsil edilen katılma belgeleri satım tutarları için dekont düzenlenmeyecektir. Zira, bankanın kendi lehine aldığı bir tutar bulunmamaktadır.

VDMK satım işlemlerinde menkul kıymetin satış fiyatı için işlem sonuç formu ve/veya dekont düzenlenecektir.

Yabancı menkul kıymet satım işlemlerinde menkul kıymetin satış fiyatı için işlem sonuç formu ve/veya dekont düzenlenecektir.

3.3 Diğer Bankacılık İşlemleri

Verilen hizmetler karşılığı alınan komisyonlar için dekont düzenlenecektir.

Bankaların müşterilerine yansıtarak tahsil ettikleri ( damga vergisi, harç vb.) kendi giderleri için dekont düzenlenecektir.

Teminat mektubu komisyonları için dekont düzenlenecektir.

Verilen krediler için alınan faizler için dekont düzenlenecektir.

Kabul edilen vadeli veya vadesiz mevduat için dekont düzenlenmeyecektir.

Forward işlemlerinde forward sözleşmesi gerçekleşmediğinde müşteriden tahsil edilen tutarlar için dekont düzenlenecektir.

3.4 Sair İşlemler

Sabit kıymet satışlarında satış fiyatını içeren dekont düzenlenecektir.

Elden çıkarılacak kıymetlerin satışında satış fiyatını gösterir dekont düzenlenecektir.

Kira gelirleri için dekont düzenlenecektir.

Sigorta acenteliği dolayısı ile sigorta şirketi adına tahsil edilen tutarlar ve acentelik faaliyeti dolayısıyla elde edilen komisyonlar için dekont düzenlenmeyecektir. Ancak, komisyon gelirleri için sigorta şirketinden sigorta komisyon gider belgesi alınması gerekmektedir.

Altın Borsası aracılık komisyonları için dekont düzenlenecektir.

Banka portföyünde mevcut bulunan altınların satım işlemlerinde satış fiyatını gösterir dekont düzenlenecektir.

Yatırım fonlarından alınan yönetim komisyonları için dekont düzenlenecektir.

4. Sair Bilgiler

Bölüm 3’de sayılan işlemler;

- Bankalararası yapıldığında,

- Yurtdışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler ile gerçekleştirildiğinde,

- Türkiye’de yerleşik vergi mükellefi olmayan gerçek ve tüzel kişilerle yapıldığında,

da dekont düzenlenlenecektir.

Ancak, müşterilerin vergi dairesi ve vergi numarasına sahip olmadıkları durumlarda dekontlarda bu bilgilerin yeralmayacağı tabidir.

Yerverilen konularda ek bilgi istenildiğinde lütfen bizimle temasa geçiniz.

Saygılarımızla,

SİGMA

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.